بررسی جایگاه صحابه از رهگذر روایات صحیح مسلم

قرآن و سنت رسول خدا(ص) مهمترین وسیله برای هدایت امت بشمار میرود. از طریق تبعیت از سنت صحیح میتوان به هدایت رسید. سنت رسول خدا از طریق کسانی به دست ما رسیده است که با آن حضرت نشست و برخاست داشته و صحابه ایشان بشمار میروند. در باره عدالت یا عدم عدالت همه صحابه رسوال خدا(ص) نظرات مختلفی وجود دارد. یکی از راه های روشن شدن این حقیقت، بررسی احادیث کتاب "الصحیح" اثر مسلم بن حجاج نیشابوری از زاویه عملکردها و مواضع صحابه و تامل در زوایای این گزارشهاست. با چنین نگرشی میتوان دریافت که در میان صحابه رسول خداصلوات الله و سلامه علیه و علی آله، افراد عادل و شایسته و صالح فراوانی به چشم میخورند که همگام با رسول خدا و در جهت اطاعت از اوامر و نواهی ایشان گام برمیداشتند. هم آنان که شایسته است مسلمانان آنان را بعنوان الگوی خویش برگزینند. اما در بین اصحاب آن حضرت افرادی نیز دیده میشوند که نه تنها مطیع خدا و رسولش نبودند، بلکه گاه در مقابل ایشان به احکام الهی آن حضرت معترض بوده و یا حتی نقشه قتل آن رسول رحمت را در سر می پروراندند و در صدد عملی ساختن این نقشه شوم خود برآمدند که خواست و مشیت الهی حافظ جان رسول مهربانی ها بود. لذا اینان گر چه نام صحابی را دارند اما شایسته اقتدا نیستند. همچنین با کسانی بعنوان صحابه روبروییم که هرچند در زمان رسول خدا ظاهرا مخالفتی با اسلام و احکام حیات بخش آن نداشته اند اما پس از رحلت رسول خدا و فقدان آن حضرت در جامعه با احکام قرآن و سنت نبوی مخالفت ورزیدند. از آنجا که لازم است مسلمانان برای زندگی خویش به کسانی اقتدا کنند و آنان را به عنوان الگو و سرمشق خود برگزینند چه نیکوتر که بهترین اسوه را رسول رحمت قرار دهند و نیز کسانی که قرآن کریم و سنت نبی اکرم را تنها ملاک شایسته برای شناخت صحت احکام خود بشمار می آورند. هم آنان که رسول گرامی اسلام به مسلمانان تاکید کردند که آنان راهبران و راهنمایان امت خواهند بود و در آیه تطهیر بر مبرا بودن آنان از هر گونه شرک و گناه و خطا تاکید ورزیدند.